Znana pod mianem Łancet rosyjska amunicja krążąca stała się jednym z największych zagrożeń stojących przed ukraińską armią, a zwłaszcza przed jednostkami działającymi na tyłach, takimi jak oddziały obrony przeciwlotniczej i artylerzyści.

Ich użycie wiąże się z poważnym niebezpieczeństwem, ale co zresztą o nich wiemy?

W rzeczywistości pod ogólną nazwą „Łancet” kryje się cała rodzina dronów i ich modyfikacji produkowanych przez wchodzącą w skład koncernu Kałasznikow rosyjską firmę Zala Aero Group z siedzibą w Iżewsku. Otóż to, co nazywamy Łancetem, w rzeczywistości jest jedynie starszą i mniejszą wersją drona — Łancet-1, który nie uzyskał zbyt dużo pozytywnych opinii w wojsku i nie został szeroko rozpowszechniony.

Jednak szczególnie wyróżnić warto trzecią wersję bezzałogowego systemu, powstałego w wyniku wielokrotnych ulepszeń i zmian w konstrukcji. Do wojny z Ukrainą Rosjanie używali dronów rodziny Łancet pierwszych dwóch generacji, znanych pod indeksami „Izdielije 52” (ros. wyrób) i jej kontynuacji „Izdielije 51”.

Łancet jest zbudowany w dość niezwykłym aerodynamiczny układzie – dwie pary powierzchni nośnych skonstruowane w kształcie litery X, które zapewniają lot i zwrotność. W przedniej części kadłuba zainstalowano stację optyczną, w środku umieszczony został ładunek wybuchowy, akumulator i silnik elektryczny, a w części ogonowej znajdziemy śmigła. Szybowiec drona wykonany jest z wykorzystaniem materiałów kompozytowych.

Do użycia drona służy umieszczona w walizce przenośna stacja kontroli i katapulta startowa. Po raz pierwszy producent zaprezentował swój wyrób w 2019 roku, a jego debiut bojowy nastąpił rok później w Syrii.

Zasięg lotu wynosi ponad 40 km, jednak według niektórych porównań miejsca trafienia do możliwego miejsca startu można przypuszczać, że maksymalny promień lotu wynosi około 50 km. Dzięki tym cechom dron jest aktywnie wykorzystywany przez rosyjskich najeźdźców do ognia kontrbateryjnego i rażenia systemów przeciwlotniczych.

Według danych projektu analitycznego Oryx koszt jednego Łanceta wynosi około 35 tys. USD.

Jak już zostało wspomniane wyżej, od 2019 roku do dziś Łancet był wielokrotnie modernizowany. W związku z tym, na podstawie doświadczeń płynących m.in. z udziału Rosji w wojnie domowej w Syrii, a później na Ukrainie, wymieniono stację optyczną na lepszą jakościowo, zmieniono rodzaj mocowania skrzydeł i klap oraz systemy łączności.

Z odzyskanych szczątek zestrzelonych dronów wiadomo, że wewnątrz kadłuba jest montowany za pomocą pianki montażowej 3-kilogramowy ładunek kumulacyjny KZ-6, nieprzeznaczony do takich celów.

KZ-6 to inżynieryjny ładunek przeznaczony do prac wyburzeniowych i inżynieryjnych, który zawiera do 3 kg materiału wybuchowego TG-40 i w idealnych warunkach jest w stanie przepalić 215 mm stali pancernej.

Nic dziwnego, że dalszym rozwojem drona „Izdielije 52” stał się bezzałogowy aparat latający zwany „Izdielije 51”. Otrzymał on nieco zmodyfikowaną konstrukcję kadłuba, zastępując dwa identyczne X-wingi z przodu jednym skrzydłem i mniejszymi klapami w części ogonowej.

Ponadto niektóre rosyjskie źródła twierdzą o integracji z tą wersją drona nowej głowicy bojowej o zwiększonej mocy, której waga została zwiększona do 5 kg, ale z pewnością o tym w tej chwili trudno mówić.

Niemniej jednak, warto zdać sobie sprawę z tego, że kwestia wyposażenia drona w nową głowicę była już dawno spóźniona ze względu na dużą liczbę udanych trafień, które nie spowodowały krytycznych uszkodzeń celów lub nie powodowały uszkodzeń w ogóle, nawet przy bezpośrednim trafieniu.

Zastosowanie

Drony były najpierw używane przez jednostki rosyjskich Sił Operacji Specjalnych, takie jak „Seneż” i „Kubinka-2”, ale wraz z początkiem rosyjskiej inwazji na Ukrainę ich użycie stało się powszechne i Łancety zaczęły być wykorzystywane przez wiele jednostek do polowania na kluczowe w tej wojnie systemy artyleryjskie oraz nowoczesny sprzęt dostarczony przez państwa zachodnie. Tak więc dzisiaj wśród aktywnych użytkowników, oprócz rosyjskich operatorów z Sił Specjalnych Operacji SZ FR, znajdują się oddziały specjalne Głównego Zarządu Sztabu Generalnego, 76. i 98. Dywizje Powietrznodesantowe, jednostka „Kaskad” 1. Korpusu Armii oraz (w mniejszej liczbie) – wśród aktywnych użytkowników odnotowano kilka innych jednostek Sił Zbrojnych FR i najemników z Grupy Wagnera.

Ze względu na spory zasięg lotu i specyficzne zadania na tyłach wroga, amunicja krążąca jest używana wraz z dronem rozpoznawczym ZALA 421-16E2. Bezzałogowiec rozpoznawczy szuka celu na wyznaczonym obszarze, po czym Łancet zostaje wystrzelony i podąża w kierunku celu. Na finalnym odcinku lotu dron wykorzystuje pokładową stację optyczną do naprowadzania na cel.

Z reguły przez cały czas lotu nad celem na wysokości znajduje się dron zwiadowczy, który prowadzi obiektywną kontrolę i potwierdza, czy cel został trafiony, czy chybiony. To ważne, ponieważ z powodu utraty łączności z Łancetem, ostatnie metry do celu, dron leci „na ślepo” bez kontroli operatora.

Problem przerwania łączności jest standardem dla wszystkich dronów. Pojawia się, gdy wysokość lotu aparatu zmniejsza się, co jest związane z takim zjawiskiem jak horyzont radiowy oraz wzrostem ilości zakłóceń sygnału radiowego pomiędzy aparatem a stacją kontroli, takich jak drzewa i budynki.

Do rozwiązania tego problemu najczęściej stosują się drony, pełniące funkcję retranslatorów, które wzmacniają i przesyłają sygnał na większą odległość lub specjalne rozwiązania programowe, które automatycznie wykonują zadanie bojowe bez udziału operatora.

Warto zaznaczyć, że towarzyszące Łancetowi rozpoznawcze BSP nie są dla niego repeaterami. Ten typ amunicji krążącej przez cały czas bezpośrednio współdziała ze stanowiskiem kontrolnym.

Sprzeciw Łancetom

Jednym z najprostszych i najskuteczniejszych środków zaradczych podczas walk pozycyjnych jest powszechne wykorzystanie realistycznych makiet sprzętu wojskowego. Wykorzystanie ograniczonej liczby dronów na atrapy celów oznacza, że ​​te same drony nie zostaną później użyte przeciwko prawdziwemu sprzętowi.

Poniższe zdjęcia przedstawiają wysokiej jakości makietę radzieckiej haubicy samobieżnej 2S1 Goździk, będącej pożądanym celem dla Lancetów.

Bardziej złożonym sposobem przeciwdziałań rosyjskim dronom kamikaze jest wykorzystanie systemów walki elektronicznej oraz systemów zakłócania łączności.

Podczas gdy Łancet znajduje się w powietrzu pod kontrolą operatora w trakcie wstępnego rozpoznania celu, jest wrażliwy na środki WRE. Ale po zidentyfikowaniu wrogiego obiektu, gdy dron już zmierza w kierunku celu, stawianie przeszkód radioelektronicznych staje się bezużyteczne, ponieważ dron przechodzi w tryb autonomiczny.

Znane są przypadki skutecznego przeciwdziałania dronom przez ukraińskie systemy walki elektronicznej Bukowel i Nota, natomiast trudno powiedzieć coś konkretnego o skuteczności użycia przenośnych systemów broni antydronowej.

Rosyjskie drony można próbować zestrzelić dostępnymi środkami przeciwlotniczymi, m.in. takimi jak MANPADS, lub po prostu ogniem z broni strzeleckiej w kierunku drona. Ostatnio wśród ukraińskich artylerzystów rozpowszechniło się zjawisko użycia starej dobrej strzelby z wykorzystaniem śrutu.

Ponadto przygotowania do użycia rosyjskiej amunicji krążącej, a także jej start można prześledzić poprzez zmiany na polu walki. Według ukraińskiego eksperta Serhija Flesza obecne wersje Łancetów nie posiadają modułu ochrony nawigacyjnej przed środkami walki radioelektronicznej. Dlatego krótko przed startem Rosjanie wyłączają swoje systemy WRE na częstotliwościach GPS, aby nie zakłócać pracy Łanceta.

„Przez 24 godziny na 1575 MHz obserwowaliśmy pracę rosyjskich środków walki elektronicznej, a tutaj nagle zniknęła. Znaczy to, że czekamy na Łanceta” – mówi Serhii.

Również działanie dronów w pobliżu można wykryć dzięki analizatorom widma częstotliwości radiowych. Tak, drony Zala, w tym Łancety i ich eskorta rozpoznawcza, działają w zakresie sterowania 900 MHz. Dokładniej 868-870 MHz i 902-928 MHz. Mają charakterystyczny kształt w postaci dwóch ostrych wierzchołków.

Ostatnią „linią obrony” przed dronami samobójczymi jest powszechne stosowanie siatek antydronowych i tzw. „spawanych daszków”, rozłożonych nad stanowiskami ogniowymi. Konstrukcje te dają duże szanse na przeżycie, uniemożliwiając dronom dotarcie do celu.

Izdielije 53

W lipcu tego roku media propagandowe FR poinformowały o tym, że Rosjanie prowadzą prace badawczo-rozwojowe nad opracowywaniem nowej wersji drona o nazwie Izdielije 53 (ros. Wyrób 53), który będzie wystrzeliwany z rurowych wyrzutni (red. pojedynczych lub połączonych w modułowe pakiety), jednak na dziś brak informacji o jego danych taktyczno-technicznych.

Amunicja krążąca Izdielije 53 jest opracowywana w ramach koncepcji wojny sieciocentrycznej i według producenta po wystrzeleniu drony będą mieli możliwość połączenia się w rój, a w trakcie wykonywania zadania będą wybierali priorytetowe cele do zniszczenia.

Podczas demonstracji produkcji dronów pokazano jego pilotażową wersję ze składanymi skrzydłami, a także system startu z rurowych pojemników transportowych zamiast tradycyjnego już startu z katapulty.

Taki sposób startu powinien bowiem ułatwić ich wykorzystanie, a także skrócić czas przygotowania broni do gotowości bojowej. Również ten projekt pozwoli wystrzeliwać kilka dronów jednocześnie.

Podobno z „pięćdziesiątką trójką” zostaną zintegrowane nowe środki komunikacji, sterowania i naprowadzania, co najwyraźniej powinno zniwelować efekty działań różnego rodzaju środków walki radioelektronicznej. Niemniej jednak to ostatnie wygląda jak pusty slogan bez zastosowania nowych, rewolucyjnych rozwiązań, które mogłyby zastąpić standardowe środki łączności.

Ponadto w celu ominięcia przeszkód w pobliżu celu, takich jak spawane metalowe kraty i siatki ogrodowe, głowica bojowa drona rzekomo ma detonować w sposób bezkontaktowy.